Hoe dan? Wat is koorts

Afweerbrigade

Je lijf werkt hard als je koorts hebt. Dat voel je: van koude rillingen tot gloeiend hete wangen. Wat er in je lijf gebeurt, lees je hier.

⁠Wanneer heb je koorts?

Je hebt koorts als je lichaamstemperatuur 38 °C of hoger is. De gemiddelde lichaamstemperatuur van een mens is 36,4 °C. Maar alles tussen de 36 °C en 37,2 °C is normaal en dit kan dus per persoon verschillen. Heb je koorts, dan is het meestal belangrijker te weten dát je het hebt, dan te weten hoevéél koorts je precies hebt. Het is ook niet nodig om heel vaak koorts te meten: één keer per dag is genoeg. Koorts meten in de anus (poepgat) is het nauwkeurigst. Maar in de meeste koortssituaties kun je bij jezelf – en eventuele huisgenoten – prima uit de voeten met een oorthermometer. Behalve als je een baby hebt die jonger is dan drie maanden, dan is een oorthermometer niet geschikt. De ingang van het oortje is nog niet groot genoeg.

Móet je iets doen bij koorts?

Koorts is een natuurlijke afweerreactie van je lichaam en is op zichzelf niet gevaarlijk. Voel je je beroerd, dan kan het geen kwaad om een paracetamol te nemen als je verder gezond bent. Heb je al vier à vijf dagen koorts en zakt die niet, neem dan contact op met je huisarts. Doe dat ook als je koorts krijgt en pas geopereerd bent, medicijnen slikt of onder behandeling bent voor ernstige aandoeningen. Gaat het om koorts bij (jonge) baby’s, neem dan ook altijd even contact op met de huisarts.

Dit kun je zelf doen

• Veel drinken. Want bij/na koorts zweet je en dat vocht moet aangevuld worden.

• Een natte washand op je hoofd leggen. Je verliest de meeste warmte via je hoofd, dus het is lekker om dat hoofd een beetje af te koelen bij koorts. Maar: overdrijf het niet. Ga niet onder een ijskoude douche staan, bijvoorbeeld. Ineens veel kou kan een koortsstuip veroorzaken.

• Zorg dat je niet onder een warm dekbed ligt. Een katoenen of linnen laken is fijner, dan kun je de hitte beter kwijt.

• Neem rust. Bij koorts is je lichaam hard aan het werk. Help het een handje door niet extra energie ‘in te pikken’ voor die ene werkklus of boodschap.

• Voel je je ook naar, of heb je pijn: neem een paracetamol in. Je wordt er niet sneller beter door, maar het neemt de pijn wel weg.

• Houd in de gaten of er geen klachten bijkomen als benauwdheid, sneller ademhalen of suf zijn. Is dat wel het > 41,5 °C gevaarlijk geval, neem dan contact op met je arts.

Temperatuurweetje

Misschien heb jij ook nog wel in je hoofd zitten dat 37 °C de gemiddelde lichaamstemperatuur is. Dat blijkt achterhaald. De metingen van dat gemiddelde komen uit de 19e eeuw. Toen liepen er meer mensen rond met chronische infecties dan nu; zij haalden de gemiddelde temperatuur omhoog. Antibiotica en paracetamol bestonden toen nog niet.

'Koorts is een reactie van je lichaam om je beter te maken'

Hoe werkt koorts eigenlijk?

Krijg je virussen of bacteriën binnen, dan wil je lijf die weg hebben. Je lichaam gaat er daarom voor zorgen dat je immuunsysteem harder gaat werken. En daar is koorts voor nodig. Want je immuunsysteem werkt het best als je lichaam goed warm is. Vanuit de hersenen worden er dan verschillende seintjes gegeven. Bijvoorbeeld: omhoog met die hartslag! Want als je hartslag omhooggaat, gaat je bloedsomloop sneller. Afweercellen die vervoerd worden door je bloed, zijn zo sneller ter plaatse om de indringers te bestrijden. Plus: die afweercellen werken beter bij een hogere temperatuur. Ook een maatregel: de bloedvaten in je huid worden tijdelijk dichtgezet. Je ziet daardoor ineens wat witjes en je huid voelt kouder aan. De warmte wordt niet meer afgegeven via je huid, maar binnengehouden. Je kunt ook spierrillingen krijgen. Die rillingen geven warmte en ook dat is een hulpmiddel om de lichaamstemperatuur snel omhoog te krijgen. Zijn de indringers omgebracht, dan komt vanuit de hersens een seintje dat de crisis bezworen is. Je lichaamstemperatuur gaat weer omlaag. Dit merk je bijvoorbeeld doordat je gaat zweten, juist weer wat roder ziet en het heel warm hebt.