Hoe dan? Wat gebeurt er als je slaapt

Goed slapen is niet alleen lekker, het is ook belangrijk voor je gezondheid. Je lichaam en geest herstellen zich, waardoor je weer vol energie aan een nieuwe dag kunt beginnen.

Waarom slapen we?

Gek genoeg is de wetenschap daar nog niet helemaal over uit. Maar het is wel een feit dat we zonder slaap niet kunnen leven. ’s Nachts herstelt je lijf zowel geestelijk als lichamelijk van de vorige dag. Je onthoudt wat je overdag hebt geleerd en eventuele stress neemt af. Na een goede nacht zit je vol energie voor een nieuwe dag. Je voelt je lekkerder in je vel, waardoor je minder snel prikkelbaar of somber bent en je kunt je beter concentreren. Daarnaast heeft slaap een positief effect op je immuunsysteem. Je loopt minder kans op ziekten als hart- en vaatziekten, diabetes type 2 en obesitas.

Er gebeurt van alles in je lijf als je slaapt. Lichaam en geest komen even volledig tot rust. Je spieren zijn totaal ontspannen, je hart slaat rustiger, je ademt in een kalm ritme en je hersenen blokkeren alle prikkels. We kennen allemaal wel iemand die met vijf uur slaap prima functioneert, maar de meeste volwassenen hebben zo’n zeven tot negen uur slaap per nacht nodig. Belangrijker dan hoelang je slaapt, is hoe goed je slaapt. Dat heeft vooral te maken met de kwaliteit van je diepe slaap. Samen met nog drie fases vormt deze fase een cyclus van 90 tot 120 minuten. Iedere nacht doorloop je vier à vijf van deze slaapcycli.

Wat gebeurt er als je te weinig slaapt?

Af en toe een korter nachtje is geen probleem. Maar met een lange periode van slaapgebrek zijn zowel je lichaam als je geest niet blij. Wat kan er onder andere gebeuren?

• Sneller fouten maken. Door slaaptekort doet de frontaalkwab in onze hersenen het minder goed. Daardoor overzien we allerlei zaken niet meer. Je reactievermogen vermindert waardoor je impulsieve dingen kunt gaan doen.
• Eerder verkouden. Ons immuunsysteem heeft een beetje rust broodnodig. Krijg je die niet, dan kun je sneller verkouden worden. Ook infecties en ontstekingen genezen niet optimaal.
• Kans op overgewicht. Hoe korter je nachten, hoe groter de kans hierop. De reden: twee bij de eetlust betrokken hormonen. De productie van ghreline neemt toe en van leptine af, waardoor je trek blijft houden en alsmaar wilt dooreten.
• Makkelijk dingen vergeten. Ons langetermijngeheugen wordt namelijk vastgelegd in de slaap. Verder krimpt bij een chronisch slaaptekort de hippocampus, het hersengebied dat betrokken is bij leren, geheugen en emoties.
• Meer kans op pijn. Je loopt meer kans op hoofd- en spierpijn. De boosdoener is een toename van ontstekingseiwitten; een gevolg van slaaptekort.
• Het schoonheidsslaapje is geen verzinsel. Dat heeft te maken met het proteïne collageen, dat onze huid er glad en stevig uit laat zien. Slaap je meerdere nachten te kort, dan maakt je lichaam meer cortisol aan. Dat gaat de productie van collageen tegen. Het gevolg: een ongezondere kleur, fijne rimpels, hangende mondhoeken en donkere kringen rondom je ogen. Ook heb je een grotere kans op het krijgen van puistjes doordat de talgproductie omhooggaat.

De vier slaapfases

De inslaapfase

Hierin ga je van wakker zijn naar slapen. Je merkt dat je al een beetje begint te dromen. Je hersenactiviteit neemt af en je ogen bewegen minder. Deze sluimerfase duurt meestal een paar minuten.

De lichte slaap

Je wordt niet meer van ieder geluid wakker maar bent nog niet volledig onder zeil. Deze fase duurt gemiddeld drie kwartier tot een uurtje. Gedurende de nacht ben je het vaakst in deze lichte slaap, vooral later in de nacht.

De diepe slaap

De diepe slaap, ook ‘kernslaap’ genoemd. Hierin kom je terecht via een korte overgangsfase waarin je langzamer gaat ademen. Daarnaast ontspannen je spieren zich verder en krijg je een lage hartslag. Het is een belangrijke, herstellende slaapfase: mis je deze, dan functioneer je minder goed en voel je je niet lekker uitgerust. De kernslaap duurt steeds zo’n vijftien à twintig minuten.

De remslaap

Hierin droom je het levendigst. De term rem staat voor ‘rapid eye movement’, de snelle oogbewegingen die je tijdens deze fase maakt. Je ademhaling en hartritme zijn onregelmatig en je bloeddruk stijgt. Je spieren zijn in deze fase helemaal ontspannen of zelfs verlamd.

Tips voor goed slapen

• Zorg voor een vast slaapritme: iedere dag op dezelfde tijd naar bed en weer op. Zelfs als je laat naar bed bent gegaan. Stap in het weekend maximaal een uur later uit je bed dan door de week. Goed om te weten: lang uitslapen heeft weinig zin. De diepe slaap, waarin we het meest uitrusten, zit bij de meeste mensen aan het begin van de nacht.
• Regelmatig bewegen is voor alles belangrijk, en zéker voor je nachtrust. Overdag buiten bewegen heeft het meeste effect, want daglicht beïnvloedt je interne klok. Dankzij genoeg daglicht weet ons lichaam ’s avonds dat het bedtijd is.
• Om een gewoonte van te maken: een vast, ontspannend slaapritueel. Je lichaam maakt zich daarbij klaar voor de nacht door de juiste hormonen aan te maken. Maak bijvoorbeeld een wandelingetje, luister naar muziek of lees een boek.